«کودک و تعزیه» منتشر شد/منوچهراکبرلو
و این هم معرفی فصل های کتاب:
فصل 1: تعزیه و کودک
فصل 2: ویژگیهای تعزیه کودک
فصل 3: ارتباط موسیقی و کلام در تعزیه کودک
فصل 4: ادبیات تعزیه کودک
فصل 5: عناصر نمایشی در تعزیه کودک
فصل 6: طرح تشکیل و آموزش گروه تعزیهخوان کودک
در مقدمه این کتاب،یادداشتی نوشته ام که در این جا می خوانید:
1ـ تعزیه برای کودکان نیست. اما سرشار است از جذابیتهای ذاتی، آوایی و تصویری برای آنها: کلام آهنگین شبیهخوانان، صحنههای هیجانانگیز رو در رویی خوبها و بدها، شمشیربازی، اسیر گرفتن، نجات دادن، گاه حضور حیواناتی تنپوش چون میمون و شیر؛ حضور زنده اسب و شتر، لباسهای رنگارنگ، بازیگران متنوع، تماشاگر زیاد، آزادی رفت و آمد، روشنایی همیشگی صحنه و...
2ـ تعزیههای موجود برای کودکان تولید نشدهاند. اما تعزیه تقسیمبندی مخاطب ندارد. به قول معروف از پیر و جوان و زن و مرد مینشینند پای تعزیه.آیا تعزیه این امکان را دارد که مانند تئاتر کودک و نوجوان، تولیداتی فقط ویژه خردسالان، کودکان یا نوجوانان داشته باشد؟ تجربیات در این زمینه انگشتشمارند و چون تجربه نشده، نمیشود ابتدا به ساکن، شیوهنامه تدوین کرد. بنا بر این، پژوهشگرِ علاقهمند نمیتواند قرارداد و قانونمندی ارائه دهد. این کار میماند برای زمانی که تعزیه کودک و نوجوان رواج یابد و آنگاه بنشیند و براساس آثار تولیدشده، به شیوهای علمی، قواعد را استخراج کند. تا آن زمان پژوهشگر چه باید بکند؟ او تا آن زمان میتواند به ارزیابی عناصر تعزیه بپردازد. جنبههای دراماتیک آن را بررسی کند. راز استقبال پیر و جوان را دریابد و ظرفیتهای تعزیه را با نیازها و ویژگیهای تئاتر کودک و نوجوان تطبیق دهد و موارد همسو را بیرون بکشد.
3ـ برای تولید تعزیه برای کودک و نوجوان نیاز داریم خالق آن، سه چیز را خوب بشناسد. نخست تئاتر را به عنوان یک بستر، دوم تعزیه و ظرفیتهایش را و سوم تئاتر کودک و نوجوان را و تفاوتهایش با تئاتر بزرگسال را. اگر کسی اولی را نشناسد، اساساً نمایشی خلق نمیشود؛ اگر دومی را نشناسد، فقط از ظواهر تعزیه بهره میگیرد و اگر با سومی آشنا نشود، کودکانه میسازد اما برای کودکان، نه. حاصل نیز اثری میشود سطحی و سادهلوحانه و نه ساده.
4ـ آیا تعزیههایی که شخصیت محوری کودک دارند، بالقوه به تعزیه کودک نزدیکترند؟ قصههایی چون طفلان مسلم، قاسم بن الحسن، دره الصدف و... باید پژوهش کرد. باید از خود پرسید آیا در تئاتر کودک نیز الزاماً چنین است؟ چه درصد از نمایشنامههای کودک، شخصیت محوریشان کودک است؟ میزان استقبال کودکان از اینگونه آثار چگونه است؟ میتوان به روایتهای کودکی بزرگان همچنین تولد امام حسن (ع) و امام حسین (ع)، جوانی امام علی (ع) در جنگ خندق، داستان حبیببنمظاهر و پسر فروشی زائر امام رضا (ع) فکر کرد.
5ـ به تعزیه برای کودکان دو نوع نگاه میتوان داشت. نخست نگاه موزهای است. با این کار، آنان را با بخشی از میراث فرهنگی خود آشنا میسازیم. اما آیا برای معرفی، میتوانیم در میراث فرهنگی دست ببریم؟ پس بهتر است نگاه دوم را انتخاب کنیم.
اینکه تعزیه کودک، برای کودک امروز، تولید کنیم. اینکه تعزیه ظرفیت این کار را دارد یا نه، بیش از هر چیز در عمل مشخص میشود. باید تولید مدام داشت و بازخوردها را دریافت.
6ـ باید به کلام تعزیه اندیشید. به بحرطویلها و شعرخوانیهای اولیا و پراشتلمخوانیهای اشقیا. باید پژوهش کرد که بحرطویل آیا توان رویارویی با ذهن محدود کودک را دارد؟ آیا سرودن اشعار بیش از ده، دوازده بیتی برای کودکان مورد استقبال و تحمل آنها قرار میگیرد؟
7ـ برای تئاتر کودک و نوجوان، چقدر پرسش داریم!!