نگاهی به خلاصه‌التواریخ مفتاح‌الملک | طاهره مهری

18 آبان 1404

تاریخ برای کودکان | ایبنا


کتاب‌های درسی دوره قاجار نه تنها ارزش تاریخی و اهمیت آموزشی دارند بلکه هنوز شیرین و خواندنی هستند. یکی از نخستین کتاب‌های درسی تاریخ برای مدارس ابتدایی را محمود مفتاح‌الملک پدید آورد که سی و چند سال قبل از آن هم اولین نمونه‌های مدرن ادبیات کودک را ارایه کرده بود. او کوشید با استفاده از شاهنامه کتابی جذاب، روان و کودکانه درباره تاریخ ایران تدوین کند.



این کتاب با عنوان «خلاصه‌التواریخ» اولین گزیده کودکانه شاهنامه محمودخان مفتاح‌الملک به کوشش سیدعلی کاشفی خوانساری از سوی نشر مهاجر به بازار کتاب آمده است.

کتاب «قصه‌های عهد قجر: آشنایی با تاریخ ادبیات داستانی ایران» به قلم سیدعلی کاشفی خوانساری، توانسته است نشان سه لاک‌پشت پرنده برای آثار منتشرشده در تابستان ۱۴۰۰ را کسب کند. در این مطلب به معرفی این کتاب پرداخته‌ایم.

محدثه موذنی راد- دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر مطبوعات

خواندنی های نوباوگان ایران کتابی به کوشش سیدعلی کاشفی خوانساری است. اثری ارزشمند که با روش گزینش و گردآوری در حوزه نشریات و تاریخ ادبیات کودکان ایران در دسته منابع اولیه برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. در این کتاب گردآورنده به گزینش و جمع آوری مهم‌ترین مقالات درباره ادبیات کودک در نشریات بزرگسالان از سال 1306 تا 1336 پرداخته است. ابتدا و انتهای این بازه زمانی در واقع سال‌های انتشار اولین نشریه درباره مسائل نظری آموزش و تربیت کودکان با عنوان «تعلیم و تربیت» در سال 1306 و نیز اولین ویژه نامه ادبیات کودک در تاریخ مطبوعات ایران توسط مجله «سپیده فردا» در سال 1336 است. گرآورنده همچنین از همراهی گروه همکاران بهره برده است.

به گزارش گلونی کتاب پا‌به‌پای نقد نوشته‌ی سیدعلی کاشفی خوانساری یکی از مهم‌ترین آثار در نقد ادبی کتُب و نشریات مربوط به کودکان و نوجوانان است.

کتاب پا به پای نقد مروری بر مباحث نظری و نقد بر مجموعه آثاری است که از سال‌ ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۷ شمسی منتشر شده و توجه ویژه‌ای به مباحث نظری و نقد ادبیات کودک و نوجوان می‌کند.

سندی مومنی، منتقد ادبیات دین و دفاع مقدس یادداشتی را درباره کتاب «یادداشت‌های یک سفر غیرقانونی» که سفرنامه کربلای سیدعلی کاشفی خوانساری است، نوشته و در اختیار ایبنا قرار داده است.

«یاد شهرزاد» تازه‌ترین اثر سیدعلی کاشفی خوانساری، نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار معاصر، مجموعه‌ای است از چهل یادداشت درباره قصه و قصه‌گویی از چهل تن از شاعران و نویسندگان، روزنامه‌نگاران و داستان‌نویسان، تصویرگران و مترجمان و سایر اهالی فرهنگ و ادب معاصر ایرانی و افغانستانی همچون احترام برومند، جعفر ابراهیمی شاهد، ندا عابد، پیوند فرهادی، محمدسرور رجایی و ...

 

 

ایسنا/قم سفرنامه‌ها همیشه جذابیت‌های. خاص خودش را دارد. با خواندن سفر نامه‌ها با دنیای نویسنده کتاب آشنا می‌شویم و نگاه او به پیرامونش و دیدگاهش به زندگی را درمی‌یابیم. سفرنامه‌ها معمولا پر از وقایع جالب و طنز هستند و اگر به درستی نگاشته شوند برای مخاطب تبدیل به سفری واقعی می‌شوند.

خواندن سفرنامه‌ها علاوه بر جذابیت داستانی جاذبه‌های دیگری مثل آشنایی با مقصد سفر نویسنده و شخصیت نویسنده و بخشی از زندگی شخصی او دارد. خواندن سفرنامه‌ها می‌تواند راهی برای شناخت نقاط بیشتری از جهان شود بدون آنکه خودمان به سفر برویم.
کتاب یادداشت‌های سفر غیرقانونی نوشته سید علی کاشفی خوانساری سفر نامه کربلاست که نشر احیا آن را به چاپ رسانده است. این کتاب یادداشت‌هایی از سفر غیرقانونی و پر از پستی و بلندی، به کربلا در زمان حکومت صدام حسین است. یادداشت‌های این کتاب پیش از این در هفته‌نامۀ «مهر» حوزه‌هنری سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شده است.در روزهای محرم خواندن یک سفرنامه کربلا خالی از لطف نیست.
در بخشی از کتاب آمده است:
سیم‌خاردارها یعنی مرز. 
این سنگ‌ها آیا می‌دانند که ایرانی‌اند یا عراقی؟ پرنده‌ها چطور؟ حالا آفتاب آزار می‌دهد. به جاده می‌رسیم. چند عراقی تفنگ‌به‌دست از ما استقبال می‌کنند. پشت یک کامیون می‌نشینیم و از جاده‌های خاکی به یک ترمینال می‌رسیم. اینجا آب هست، ماشین هست. 
رو به کربلا می‌ایستیم و سلام می‌دهیم: 
"صلی الله علیک یا اباعبدالله!"
در بخش دیگری دردسرهای رفتن به کربلا را چنین روایت می‌کند:
یکشنبه‌شب گفتند که فردا مسافر هستید و ما هم یک‌روزه، هرچه وعده و جلسه و قول‌وقرار بود به‌هم زدیم و کارها را به همکاران سپردیم و از دوشنبه عصر آمادۀ سفر شدیم. بهتر است خلاصه بگویم. جان کلام آنکه دوشنبه گذشت و ما نرفتیم. سه‌شنبه و خاک‌سپاری مرحوم حکیم گذشت و ما نرفتیم. چهارشنبه، خسته و عصبی راهی اهواز شدیم، بلکه فرجی بشود. مسئولان فرهنگی و نظامی استان در احترام و پذیرایی سنگ‌تمام گذاشتند؛ اما چهارشنبه هم گذشت و ما نرفتیم.
معلوم نبود گیر کار کجاست. خیلی‌ها دنبال کارمان بودند؛ اما انگار قسمت نبود که برویم. کم مانده بود اسم این یادداشت‌ها را بگذارم «یادداشت‌های سفری که نرفتیم». حافظ هم که سر لج افتاده بود. هر بار سراغش‌ می‌رفتیم، یکی از آن غزل‌های نمی‌شود و نرود و نخواهد شد تحویلمان می‌داد.
تلفن‌زدن به این‌وآن را شروع کردیم. هرکس هرچه پارتی و آشنا و رابطه داشت، رو کرد. راستش خدا حسابی رویمان را کم کرد. رسماً به غلط‌کردن افتادیم. بدجوری حالی‌مان کردند که دستگاه امام‌حسین (علیه‌السلام) پارتی‌بردار نیست...
انتهای پیام

•  
•  
•  

• خبرنگار فاطمه عاطفی
•  

کتاب «شاهنامه شاه خورشید چهر» نوشته سیدعلی کاشفی خوانساری، پژوهشی درباره منظومه‌های حمله حیدری در وصف مولای متقیان است که به همت نشر گویا منتشر شده است.

�گنجینه ادبیات کودک و نوجوان� با هدف بازخوانی آثار قدیمی ادبیات فارسی کودکان در انتشارات مدرسه به چاپ رسیده است. تاکنون ۱۴ جلد از این مجموعۀ ۲۰ جلدی که گزیده‌ای از کتاب‌های دورۀ قاجار برای کودکان است (از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸) به روش جدید بازنشر شده است. دبیر این مجموعه سید علی کاشفی خوانساری است و گروهی از نویسندگان و پژوهشگران در چاپ این مجموعه همکاری کرده‌اند. برخی از خصوصیات ارزندۀ این مجموعه، علاوه بر متن کامل تصحیح شده، شامل این موارد است: مقدمه‌ای جامع و تحلیلی، دربرگیرندۀ اطلاعات کتاب‌شناختی و نشر، معرفی نویسنده و سایر پدیدآورندگان، تحلیل محتوای متن و بررسی تصاویر کتاب، اشاره به جایگاه تاریخی و اجتماعی اثر و تأثیر آن بر مخاطب و…�.

سندی مؤمنی در نقد کتاب «عزم و رزم و قصه» به بررسی هفت ویژگی کتاب سید‌علی کاشفی خوانساری پرداخته است.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌  سندی مؤمنی، نویسنده و منتقد، در یادداشتی که برای انتشار در اختیار خبرگزاری تسنیم قرار داده به نقد کتاب «عزم و رزم و قصه»، نوشته سید‌علی کاشفی خوانساری که در زمستان سال گذشته منتشر شد‌، پرداخته است. این یادداشت به شرح ذیل است:

عضو شورای کتاب کودک در یادداشتی به معرفی کتاب «مطبوعات کودک و نوجوان در جمهوری اسلامی ایران»، اثر سیدعلی کاشفی خوانساری پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری رسا، یاشار هدایی، عضو شورای کتاب کودک در یادداشتی به معرفی کتاب «مطبوعات کودک و نوجوان در جمهوری اسلامی ایران»، اثر سیدعلی کاشفی خوانساری پرداخته است؛ متن این یادداشت به شرح زیر است:

یکی از آسیب‌های محیط‌های ادبی این است که کار خود را به نحوی دشوار و تخصصی نشان دهند که دیگران امکان و اجازه ورود و اظهار نظر در آن را نداشته باشند .
ما در انجمن گرچه به ضرورت و اهمیت ادبیات کودک و نقد واقفیم و آن را حوزه‌ای کاملا تخصصی می‌دانیم؛ اما این به معنای منع و ترساندن دیگران از ورود به این حوزه نیست

انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در بهار ۱۳۹۸ کارگاهی را با عنوان «پخت نقد کاربردی بر کتاب‌های کودک و نوجوان» طی ده جلسه برگزار کرد که به نوع خود گامی در ترویج و عمومی سازی نقد کتاب کودک بود.
. در عنوان این کارگاه از کلماتی مثل پخت و سرآشپز استفاده شد تا تاکید شود هرکس می‌تواند در صورت آشنایی اولیه با مباحث نظری و ادبیات کودکان، به آسانی وارد این حوزه شود و به مرور توانا شود.
مدرس کارگاه سیدعلی کاشفی خوانساری سردبیر فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان بود.
در این کارگاه ۱۶ نفر ثبت‌نام اولیه انجام دادند که پس از چند جلسه نهایتا کارگاه با ۱۱ هنرجو ادامه یافت. این یازده نفر، نویسنده، شاعر، ویراستار و مترجم کتاب کودک و نوجوان، سردبیر مجله کودک، همکاران ناشران کتاب کودک، فارغ‌التحصیل دکترای هنر و دکترای ادبیات، مدیر کتابخانه عمومی و دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات کودک بودند.

به گزارش خبرنگار ایکنا، «یادداشت‌های یک سفر غیرقانونی» سفرنامه‌ای به قلم سیدعلی کاشفی خوانساری است که روایت پرماجرایی از سفر به کربلای معلی است. در جریان سفر به اتفاقات سراسر امید و نامیدی برخورد می‌کنیم که بیان جذاب نویسنده، این اثر را بیش از پیش پرکشش کرده است.

این نوشته‌ها که پیش از این در هفته‌نامه «مهر» حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی منتشر شده بود، اکنون در قالب کتابچه‌ای خواندنی از سوی انتشارات احیا ارائه شده است. نثر گزارش‌گونه این سفرنامه یکی دیگر از ویژگی‌های آن است که با فراز و فرودهای داستانی این اثر را جذابتر کرده است.

يكي از اولين چيزهايي كه در برخورد با يك كتاب جلب‌توجه مي‌كند، عنوان كتاب است و «در با بي‌تويي» نامي عجيب و متفاوت است براي مجموعه‌شعر سيد علي كاشفي خوانساري.

تاب Fred & Judi (فرد و جودي) داستان برخورد يك سنجاب با يك كرگدن تنها به نام «فرد» را روايت مي‌كند. اين كتاب، نخستين اثر «سيدعلي كاشفي خوانساري» به زبان انگليسي است.

 اگر می‌خواهید درباره اولین روزنامه و نام و نشانش بدانید؛ یا درباره اولین مجله مذهبی یا اولین مجله ورزشی اطلاعاتی به دست بیاورید، و... حتما سری به کتاب «قصه روزنامه جات عهد بوق» بزنید.

به گزارش خبرآنلاین، انتشارات حوا کتاب «قصه روزنامه جات عهد بوق: تاریخ مطبوعات ایران برای نوجوانان» نوشته سیدعلی کاشفی خوانساری را در ۱۴۸ صفحه و برای بار سوم با قیمت ۲۸۰۰ تومان روانه بازار نشر کرده است. «قصه روزنامه جات عهد بوق» به معرفی تاریخ روزنامه نگاری ایران برای نوجوانان می‌پردازد و اطلاعاتی چون نام و نشانی اولین روزنامه منتشر شده در کشور و تیراژ آن در این کتاب ذکر شده است.

کتاب «حمله خوانی و حمله سرایی» حاوی چند مقاله درباره گونه‌ای حماسی و نمایشی در ادبیات دینی است. این مقاله‌ها به قلم کاشفی است که در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ به نام امام علی(ع) در نشریات مختلف فرهنگی و هنری به چاپ رسیده بود و در آنها سعی شده گوشه‌هایی از ابعاد گسترده حماسه‌های دینی و علوی معرفی شود.

بخش‌های مختلف این کتاب عبارتند از: حماسه‌های دینی در ادب فارسی، باذل خراسانی، میرزا ابوطالب میرفندرسکی، آزاد کشمیری، راجی کرمانی، مولای دیروز و هر روز و مدح رسول خدا در حماسه‌ها است.

کتاب «حمله خوانی و حمله سرایی» حاوی چند مقاله درباره گونه‌ای حماسی و نمایشی در ادبیات دینی است. این مقاله‌ها به قلم کاشفی است که در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ به نام امام علی(ع) در نشریات مختلف فرهنگی و هنری به چاپ رسیده بود و در آنها سعی شده گوشه‌هایی از ابعاد گسترده حماسه‌های دینی و علوی معرفی شود.

بخش‌های مختلف این کتاب عبارتند از: حماسه‌های دینی در ادب فارسی، باذل خراسانی، میرزا ابوطالب میرفندرسکی، آزاد کشمیری، راجی کرمانی، مولای دیروز و هر روز و مدح رسول خدا در حماسه‌ها است.

کتاب «حمله خوانی و حمله سرایی» حاوی چند مقاله درباره گونه‌ای حماسی و نمایشی در ادبیات دینی است. این مقاله‌ها به قلم کاشفی است که در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ به نام امام علی(ع) در نشریات مختلف فرهنگی و هنری به چاپ رسیده بود و در آنها سعی شده گوشه‌هایی از ابعاد گسترده حماسه‌های دینی و علوی معرفی شود.

بخش‌های مختلف این کتاب عبارتند از: حماسه‌های دینی در ادب فارسی، باذل خراسانی، میرزا ابوطالب میرفندرسکی، آزاد کشمیری، راجی کرمانی، مولای دیروز و هر روز و مدح رسول خدا در حماسه‌ها است.

دوست ِ فاضلم  سید علی کاشفی خوانساری (مدیر انتشارات حوا) که خود همواره در حال نوشتن و پژوهش است؛نسخه ای از یک تحقیق درباره تعزیه و کودکان نوشته امان رحیمی را در اختیارم قرار داد و نظرم را پرسید.

متن را خواندم . به او گفتم در زمینه تعزیه برای کودکان تا به حال فقط یک مورد کار شده است. آن را هم بنده کار کرده ام که ان شاالله در  کتاب «10 گفتگو درباره تئاتر کودک» خواهد آمد و دیگر هیچ! 

ازاو خواستم که با تدوین،جابجایی و تدوین بخشها و ویرایش ،آن را به یک کتاب خوب تبدیل کنم. او پذیرفت. پیشنهادهای اصلاحیه خودش را هم داد.و حاصلش شده این کتاب.

هرچند ادوارد براون، شرق شناس برجسته، دوره صفویه را خراب آباد فرهنگی میخواند و در این زمینه مینویسد: یکی از پدیدههای عجیب و در ابتدای امر، غیر قابل توجیه دوره صفویه، فقدان کلی شعرای به نام در طول دو قرن حکومت آنها بر ایران است. (ادوارد براون. تاریخ ادبیات ایران از صفویه تا عصر حاضر، دکتر بهرام مقدادی، دکتر ضیاءالدین سجادی و عبدالحسین نوایی، انتشارات مروارید، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۹. ص ۳۸) و عرفی شیرازی و صائب تبریزی را بهدلیل اتکا به دربار گورکانیان هند از این دوره مجزا میسازد، اما واقعیت این است که بازماندههای ادبی این دوره تاریخی نمونههای نوپردازانهای شمرده میشوند که خود سر فصلهایی بر تومار ادبیات ایرانی افزودهاند، سرودههایی که با رویکرد مذهبی مردم هماهنگ بودهاند و سوز و گدازی معنوی را در دل خود نهفته داشتهاند. بار معنایی اغلب این نمونههای ادبی بر بازتابها و باز خوردهای مذهبی و فرهنگی روزگار شاعران سوار بوده است و به بیان و زبانی رسا ماندگار شده است. بیتردید یکی از مهمترین باز خوردهای فکری این روزگار رسمیت یافتن آیین تشیع و برتری اندیشههای دینی در این دوره بوده است که هم از سوی دربار صفوی و هم از سوی توده مردم با آغوشی گشاده پذیرفته میشده است. حمله سرایی و حمله خوانی از جمله سنن و جلوه گاههای تفکر قدسی در تاریخ هنر و ادب سرزمین ماست. تا همین چند دهه قبل جمعخوانی حماسههایی که ذیل عنوان عمومی حمله حیدری در منقبت مولای متقیان علی (ع) سروده شده بود از عادات فراگیر فارسی زبانان بوده است. (کاشفی خوانساری. حمله سرایی و حمله خوانی. ص اشاره)

 سروده‏هاى پس از مرگ. سيدعلى كاشفى خوانسارى. تهران: حوّا، 1387. مصور. 56 ص. 11000 ريال.

 

 نخستين رهاورد يك بينش هنرى، حس ناشناخته‏اى است كه گاه باعث سرعت بخشيدن مى‏شود و گاه به صورت يك مانع در خلق آثار فرهنگى، ادبى و هنرى ظاهر مى‏شود. شناخت، درك و تجزيه و تحليل چنين حسى باعث مى‏شود تا به نقش ارزشمند آن نه در خلق يك اثر كه در زندگى هنرى يك هنرمند پى برد. طغيان كردن و جارى بودن كه باعث دگرگونى، رويش و طراوت است از ويژگى‏هاى مثبت اين حس و معلق ماندن و منفعل شدن از خصايص منفى و مخرب آن است كه باعث ترس، شك و ترديد و وسواس مى‏گردد. چنين حسى كه در لايه‏هاى زيرين شخصيتى قرار دارد به محض فعال‏شدن به گونه‏اى خود را بروز مى‏دهد كه شخص با يك ايده يا فكر مثبت تا اوج زيبايى‏ها پيش مى‏رود و در برترين جايگاه ساكن مى‏شود و با يك فكر منفى، جهنمى براى خود مى‏سازد كه تصورش از درك هر انسان معمولى عقل‏گرا خارج است. اين حس ناشناخته باعث مى‏شود تا انسان در بهشتى كه ساخته، ديگران را مطيع و رام خود ببيند و در جهنمى كه خلق كرده همه كاره آن خودش باشد.

از سيد علي كاشفي خوانساري سه مجموعه شعر منتشر شده است به نام‌هاي: «سروده‌هاي پس از مرگ»، «در با بي‌تويي» و«آن‌كه رفت، آن كه نيامد».

راستش نمي‌دانستم كاشفي شعر هم مي‌گويد و به اصطلاح شاعر هم هست. او را بي‌اغراق كوشنده فرهنگي پيگر و توانمندي در عرصه هنر و ادبيات كودكان و نوجوانان شناخته بودم و نه شاعر. البته تعجبي هم ندارد. «ويل دورانت» نويسنده تاريخ تمدن در بحث از مشرق زمين وقتي به ايران مي‌رسد، وجه امتياز برجسته ملت ايران از ساير ملل را، شعر و شاعري مي‌يابد و ايرانيان را ملتي مي‌بيند كه بيشترين‌شان شاعرند. حال كه چنين است، پس چرا كاشفي شاعر نباشد و شعر نگويد. آن هم وقتي ببينيم كه او از چنان تواني برخوردارست كه در طي سه ماه، سه مجموعه شعر سروده است، آن وقت اگر شعر نمي‌گفت، عجب بود.

تحليل كوچكي بر اشعار سيدعلي كاشفي خوانساري

درگيرودار رنگ خاكستري صنعت و تكه‌هاي آهن كنده شده و رها شده از دست كارگران بي‌فرجام، بايد هم واژگان صنعتي آرام‌آرام و گاه سريع‌تر از ذهن خلاقي كه شاعر آن را دنبال مي‌كند و خود آن را ايجاد، متولد شوند.

اين روزها ديگر كسي شاعر را فردي در حال ستايش نيروهاي قدسي و توصيف بسامان اشيا نمي‌بيند و شاعر در ميان هجوم بي‌سرنوشتي همه چيز گم خواهدشد.

کریم جعفری

از باب قرائت اطفال

تألیف:سید علی کاشفی خوانساری و شهرام رجب‏زاده

ناشر:قدیانی،تهران،چاپ اول،368 ص،25000 ریال،شابک 8-708-417-964

مقدمه:

نهضت مشروطه‏خواهی را باید آغازگر فصلی نو در تاریخ تحولات اجتماعی و سیاسی ایران به شمار آورد.دنیایی‏ که ایرانی د رعصر مشروطه در آن به تفکر و اندیشه می‏پرداخت‏ با قبل و بعد از آن به کلی متفاوت است.مشروطه قدرت استبداد را در هم کوبید و اراده مردم را به تصویر کشید.البته ایرانیان‏ چنین تجربه‏ای را در ماجرای رژی در«نهضت تنباکو»به دست‏ آورده بودند.کودکان و نوجوانان در ماجرای رژیم سهم عمده‏ای‏ داشتند و حتی در نهضت مشروطه هم ردپای آنها به چشم‏ می‏خورد.