seyyed ali kashefi khansari

آذر مهاجر: نهمین جشنواره کودک و نوجوان هفته پیش به کار خود پایان داد در حالی که بعد از جعفر ابراهیمی (شاهد) که هفت دوره دبیر این جشنواره بوده، این بار سیدعلی کاشفی خوانساری به عنوان دبیر جشنواره نهم را پیش برد و همکاری او با این جشنواره بیش از هر چیز از این بابت اهمیت پیدا کرده که او به مسئولان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به عنوان برگزار کننده جشنواره، پیشنهاد کرد این بار جشنواره را با رویکردی تازه برگزار کنند.

کاشفی تلاش کرد در دهمین جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان، این دسته از نشریات، در کنار کل مطبوعات و به عنوان بخشی از جامعه مطبوعاتی مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد؛ چرا که به اعتقاد او نشریات کودک و نوجوان در کشور ما چون جزایر جدامانده‌ای از کلیت مطبوعات بوده اند و پیوند محکمی بین این نشریات و بدنه مطبوعات وجود نداشته است.بنابراین برنامه‌های نهمین جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان به سمت رسانه‌ای تر شدن سوق پیدا کرد ولی اینکه چقدر جشنواره توانسته در رسیدن به این هدف موثر عمل کند نکته ایست که باید پای حرف‌های کاشفی خوانساری جست.

آقای کاشفی، حالا که یکی دو روزی از اختتامیه جشنواره گذشته، فکر می‌کنید به جز تعدادی برگزیده و جوایزی که اهدا شدند، این جشنواره چه کار دیگری را به نتیجه رسانده و دستاوردهایش چه بوده‌است؟مهمترین دستاورد این جشنواره تلاش برای پیوند مطبوعات کودک و نوجوان با بدنه رسانه‌ها و دنیای روزنامه نگاری بوده‌است. در برنامه‌های مختلف سعی کردیم، به یاد دست اندرکاران مطبوعات کودک و نوجوان بیاندازیم که کارشان رسانه‌ای و از جنس روزنامه‌نگاریست نه انتشار مجموعه‌ای صرفا ادبی یا هنری. به همین دلیل همایش‌های جشنواره با همکاری دفتر مطالعات رسانه‌ها برگزار شد و اساتید روزنامه نگاری در آن شرکت داشتند و آموزش دادند.

حتی در این جشنواره به سایت‌های خبری و وبلاگ‌های مربوط به کودکان و نوجوانان هم پرداختیم. فکر می‌کنم فرصتی که ایجاد شد،  همکاران ما در نشریات کودک و نوجوان را متقاعد کرد که فعالیت آنها فعالیتی کاملا رسانه ایست.

در مجموع چند نشریه مختص کودک و نوجوان در کشورمان داریم و تعدادشان با جمعیت این گروه سنی تناسب دارد؟حدود 60 نشریه کودک و نوجوان در کشورمان منتشر می‌شود که به عقیده من رقم امیدوارکننده‌ایست. اما مسئله اینجاست که بسیاری از این نشریات دولتی هستند و برخی از آنها هرچند به عنوان نشریه خصوصی مطرح می‌شوند اما در عمل از حمایت یک موسسه یا مجموعه دولتی پشتیبانی می شوند.

دولتی بودن مطبوعات کودک و نوجوان چقدر بر روند رشد و رقابت سازنده این نشریات تاثیر گذاشته است؟دولتی بودن این نشریات امکان حضورشان در میدانی سالم، بر اساس سلیقه مخاطب را  از بین برده و فرصت رشد را از این دسته نشریات گرفته است؛ چرا که در میان این دسته از مطبوعات کشورمان، نشریاتی را می‌بینیم که مخاطب محدودی دارند اما به خاطر حمایت‌های دولتی همچنان با همان کیفیت منتشر می‌شوند و حتی نشریاتی که مخاطب بسیار دارند اما فضای دولتی حاکم بر آنها انگیزه رشد و رقابت را ازشان گرفته‌است.

اصلا در حوزه کودک و نوجوان، نشریه خصوصی هم داریم؟ چون به نظر می‌رسد انتشار چنین نشریه‌ای توجیه اقتصادی نداشته باشد!تعداد اندکی نشریه خصوصی در حوزه کودک و نوجوان داریم که برخی از آنها در ظاهر خصوصی هستند اما در حقیقت از حمایت‌های دولتی بهره‌مندند و برخی دیگر نیز به صورت مستمر منتشر نمی‌شوند. اگر قرار باشد نشریات کودک و نوجوان ما در بخش خصوصی شکل بگیرند، لازم است که دولت به جای تصدی‌گری، حمایت، ساماندهی و روشمندکردن این نشریات را برعهده بگیرد و اجرائیات را به بخش خصوصی بسپارد. آن وقتی می‌توان امید داشت این مجلات و نشریات پشت درهای بسته مدارس نمانند و استقبال گسترده و همه جانیه‌ای برای دسترسی به آنها ایجاد شود.

به عنوان یک فعال رسانه‌ای در حوزه کودک و نوجوان، فکر می کنید اصولا نشریات این گروه سنی چه خوراکی باید به آنها بدهد؟من معتقدم دیگر زمان این گذشته که فکر کنیم این مطبوعات باید چیزی به بچه‌ها بدهد. ما در دوره‌ای هستیم که همه چیز تعاملی صورت می‌گیرد و بچه‌ها باید خودشان در شکلگیری هر شماره از نشریه مورد علاقه خود نقش داشته باشند. بچه‌ها باید خودشان سهامدار نشریاتشان باشند و البته برخی از نشریات کودک و نوجوان ما به این سمت هم رفته‌اند اما این اتفاق به ندرت رخ داده و همه گیر نشده است. از طرفی ما همواره بچه‌ها را دست کم گرفته ایم. من فکر می‌کنم حتی برای بچه‌های دبستانی هم  می‌توان نشریه‌ای حاوی خبر، گزارش، سرمقاله، نقد، تحلیل و تفسیر منتشر کرد، آن هم به صورتی که برایشان جذاب باشد.

مطبوعات کودک و نوجوان باید آینه جامعه کودکان و نوجوانان ما باشد و فقط در حوزه انتزاع سیر نکند. متاسفانه بسیاری از نشریات کودکان و نوجوانان در کشور ما، علیرغم نشریه بودن، زمان و تاریخ ندارند و کودکان به سادگی می توانند شماره مربوط به مهر سال گذشته را آذرماه امسال بخوانند و هیچ اتفاقی نیفتد.

برگزاری جشنواره‌ای که تنها در یک دوره به این مقوله پرداخته چقدر می‌تواند در تغییر دیدگاهها و عملکرد دست اندرکاران مطبوعات کودک و نوجوان تاثیر بگذارد؟بحث هایی که در این جشنواره و بخصوص در نشست‌ها شد، ارزشمند و مفید بودند اما واقعا نمی‌دانم چقدر فضا برای اجرایی شدن آنها فراهم باشد! البته اگر جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان دبیرخانه دائمی داشت، خیلی اتفاق‌های بهتری رخ می‌داد. این دبیرخانه می توانست در تمام طول سال موضوع جشنواره را داغ نگه دارد و چای مسئولین مربوطه را هم وسط بکشد...

اما برگزارکننده جشنواره مطبوعات کودک و نوجوان، خودش یک مجموعه دولتی است... بله درست است. اما خوشبختانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سالهاست که نشان داده فارغ از مسائل سیاسی و جناح بندی‌ها، برنامه های خودش را پیش می‌برد و از مقبولیتش هم قابل توجه است...

 اشاره‌ام به دولتی بودن برگزار کننده بیشتر از این بابت بود که خودبرگزار کننده به دلیل قرار گرفتن در زیرمجموعه دولت، متاثر همه از آفت‌ها و  ایرادهای سیستم دولتی است؟بله از این بابت حق با شماست. اگر یک NGO یا سندیکا چنین جشنواره‌ای را برگزار کند، نتیجه کار به مراتب بهتر خواهد بود و از نظر منطقی درست‌تر. اما در فقدان چنین نهادهایی، دولت اجرای این جشنواره را به دست گرفته که باز غنیمت است. اما قطعا اگر جشنواره به صورت خصوصی برگزار شود، روزنامه نگاران خودشان امور را به دست خواهند گرفت و درباره عملکرد خودشان قضاوت خواهند کرد. طبعا این قضاوت علمی خواهد بود و درگیر گرایش‌های دولتی و سیاسی هم نخواهد شد.

از جشنواره بعدی چه خبر؟ برای جشنواره دهم برنامه ریزی شده یا نه؟در این باره اطلاعی ندارم و نشنیده‌ام که جشنواره دهم کلید خورده باشد. باید از مسئولین کانون بپرسید.