يك مجله مناسب كودكان را چگونه بشناسیم
يك مجله مناسب كودكان را چگونه بشناسیم
يك مجله خوب و حرفهاي كودكان ويژگيهايي دارد كه آگاهي از اين ويژگيها به شما كمك خواهد كرد كه نشريات مناسبتري براي فرزندان خود تهيه كنيد.
نام نشريه
بايد به راحتي قابل بيان باشد. تنافر و ناسازگاري حروف نداشته باشد. خوشآوا و داراي موسيقي دروني باشد. طولاني نباشد. مناسب گروه سني باشد و براي مخاطب جذابيت داشته باشد و تاثير و تداعي قوي و مناسبي در ذهن به دنبال داشته باشد. برخي از نشريات با پسوندهاي گروه سني سعي در ايجاد اين ارتباط دارند. مثل كيهانبچهها، سلامبچهها، شاهد كودك و نوجوان، سروش كودكان و... برخي از اسامي از لغات مربوط به طبيعت انتخاب شدهاند: آفتابگردان، پوپك، غنچه، سبزينه، قاصدك، شاپرك و... تعدادي از اسامي حاوي بار ارزشي اعتقادي هستند: آيندهسازان، اميد آينده، كودك مسلمان بلوچ و... و در برخي اسامي خوشآوايي و موسيقي كلام بيش از اسامي ديگر مدنظر بوده است: زمزم، گلك، پوپك، باران و... . با هر يك از شيوههاي بالا امكان دست يافتن به نامهاي مناسب براي نشريات وجود دارد، اما انتخاب نام نشريات تنها به صرف سازمان متولي انتشار آن چندان مناسب نخواهد بود. همچنين لزوما نام بايد براي مخاطب مفهوم باشد و خوشآوايي صرف كافي نيست.
نامواره (لوگو)
نامواره نشريات كودك و نوجوان بهتر است، از يك تقارن و توازن گرافيكي برخوردار باشد. القاي تصور حركت و پويايي، پرهيز از خطوط تند و خشن مورب و شكسته و آسانخواني، از اصول اوليه يك نامواره مناسب براي اين نشريات است. برخي از نشريات براي تنوع هر بار با تركيب رنگها و كم و زياد ساختن يك عنصر جزيي و جانبي سعي در تازه نگه داشتن نامواره (در عين حفظ آشنايي قبلي) مينمايد.
روي جلد
نام نشريه
بايد به راحتي قابل بيان باشد. تنافر و ناسازگاري حروف نداشته باشد. خوشآوا و داراي موسيقي دروني باشد. طولاني نباشد. مناسب گروه سني باشد و براي مخاطب جذابيت داشته باشد و تاثير و تداعي قوي و مناسبي در ذهن به دنبال داشته باشد. برخي از نشريات با پسوندهاي گروه سني سعي در ايجاد اين ارتباط دارند. مثل كيهانبچهها، سلامبچهها، شاهد كودك و نوجوان، سروش كودكان و... برخي از اسامي از لغات مربوط به طبيعت انتخاب شدهاند: آفتابگردان، پوپك، غنچه، سبزينه، قاصدك، شاپرك و... تعدادي از اسامي حاوي بار ارزشي اعتقادي هستند: آيندهسازان، اميد آينده، كودك مسلمان بلوچ و... و در برخي اسامي خوشآوايي و موسيقي كلام بيش از اسامي ديگر مدنظر بوده است: زمزم، گلك، پوپك، باران و... . با هر يك از شيوههاي بالا امكان دست يافتن به نامهاي مناسب براي نشريات وجود دارد، اما انتخاب نام نشريات تنها به صرف سازمان متولي انتشار آن چندان مناسب نخواهد بود. همچنين لزوما نام بايد براي مخاطب مفهوم باشد و خوشآوايي صرف كافي نيست.
نامواره (لوگو)
نامواره نشريات كودك و نوجوان بهتر است، از يك تقارن و توازن گرافيكي برخوردار باشد. القاي تصور حركت و پويايي، پرهيز از خطوط تند و خشن مورب و شكسته و آسانخواني، از اصول اوليه يك نامواره مناسب براي اين نشريات است. برخي از نشريات براي تنوع هر بار با تركيب رنگها و كم و زياد ساختن يك عنصر جزيي و جانبي سعي در تازه نگه داشتن نامواره (در عين حفظ آشنايي قبلي) مينمايد.
روي جلد
روي جلد نشريات كودك و نوجوان، بيش از نشريات بزرگسال در توفيق آن سهيم است. اندازه بزرگ لوگو (نامواره) و تازه نگاه داشتن آن در عين حفظ آشنايي قبلي در روي جلد مجلات، يك دغدغه دايمي است.
رسيدن به يك يونيفورم ثابت براي نوجوانان جذاب خواهد بود. تنوع روي جلد شمارههاي مختلف امري بسيار مهم است. شايد لازم باشد طرح روي جلد نشريات، ثابت نباشد. روي جلد ميتواند با تصويرگري، گرافيك و عكس شناخته شود و متن نيز ميتواند به كمك آن بيايد.
تفاوت اساسي رنگها در روي جلد دو شماره متوالي هر نشريه از نظر متوجه ساختن مخاطب به انتشار يك شماره جديد ضروري است.
رسيدن به يك يونيفورم ثابت براي نوجوانان جذاب خواهد بود. تنوع روي جلد شمارههاي مختلف امري بسيار مهم است. شايد لازم باشد طرح روي جلد نشريات، ثابت نباشد. روي جلد ميتواند با تصويرگري، گرافيك و عكس شناخته شود و متن نيز ميتواند به كمك آن بيايد.
تفاوت اساسي رنگها در روي جلد دو شماره متوالي هر نشريه از نظر متوجه ساختن مخاطب به انتشار يك شماره جديد ضروري است.
قطع نشريه
تاكنون اندازههاي گوناگوني براي قطع نشريات امتحان شده است. كودكان و نوجوانان كمتر از نشريات قطور و ضخيم استقبال ميكنند. همين طور قطع پالتويي (مستطيل باريك) چندان مورد توجه آنان نیست. قطع خشتي (مربعي) گرچه تاكنون كمتر آزموده شده است، با توجه به شباهت به كتابهاي كودكان به نظر موفق ميآيد. در حال حاضر رايجترين قطعها براي كودكان و نوجوانان cm27×20 (بيشتر مجلات نوجوانان) و cm23 ×16 (بيشتر نشريات كودكان) است كه به نظر مناسب ميآيند.
تعداد صفحات
تعداد صفحات مناسب نشريات با توجه به دوره انتشار آن متفاوت خواهد بود. يك نشريه خوب درصد قابل توجهي از اوقات فراغت مخاطب را پوشش خواهد داد. به اين ترتيب يك روزنامه 4 يا 8 صفحه و يك ماهنامه 48 يا 32 صفحه خواهد بود.
صفحهآرايي
درباره صفحهآرايي موفق و مناسب در نشريات كودك و نوجوان ،ميتوان به چند اصل اساسي مثل، ضرورت استفاده مناسب و زياد از تصوير نقاشي و عكس، حروف درشت و سطرهاي با فاصله، تعداد ستونها (يك الي سه ستون)، سفيدخواني مناسب، چشمنوازي و سادهخواني، عدم تداخل متن و تصوير و چاپ مضاعف روي هم قرار گرفتن رنگها (مخصوصا براي كودكان)، حروف زيبا و ساده و صميمي، رعايت تناسب رنگها و مطالب، در پشت سر هم قرار گرفتن مطالب، تنوع سبكها و شيوههاي تصويرگري، تصاوير شاداب و جذاب به نحوي كه عاري از هر گونه بدآموزي، خشونت و ترس باشد. تفكيك آسان مطالب در صفحه، آسان بودن يافتن ادامه هر مطلب، داشتن شرح عكس، تيترهاي جذاب خوانا و درشت، استفاده مناسب از تيترهاي فرعي و ميانتيتر در صفحهآرايي، استفاده از عكسهاي پرتحرك، شفاف و پويا، پرهيز از غلبه رنگهاي سياه و خاكستري، استفاده از حروف متنوع و... اشاره كرد.
زبان
گرچه در كشور ما انتشار نشريه به زبانهاي محلي منع قانوني ندارد اما عملا هيچ نشريهاي به زبانهاي محلي ويژه بچهها منتشر نميشود. در مورد نشريات فارسيزبان به خصوص آنكه براي سراسر كشور منتشر بشوند، زبان معيار بايد مورد استفاده قرار گيرد و نه لهجه و گويش منطقهاي خاص (مثل شهر تهران). زبان بايد از نظر دستوري صحيح و معمول باشد واز پيچيدگيهاي بلاغي و لفاظي به دور باشد. در نهايت سادگي و زيبايي در خدمت انتقال مفاهيم قرار بگيرد. استفاده از جملات تركيبي و طولاني براي بچهها در فرآيند درك، اخلال ايجاد خواهد كرد. توجه به دايره واژگان مخاطب، مخصوصا با استفاده از كتابهاي درسي ضروري است. كلمات آشنا، رايج و ساده هميشه بايد در اولويت قرار داده شوند.
لحن
لحن مطالب بايد صميمي، روشن و درست باشد. لحن نوشتار ويژه كودكان و نوجوانان قطعا با نوشته ويژه بزرگسالان متفاوت است. پرهيز از خشونت، پرهيز از طعنههایی پنهان و غيرقابل درك، پرهيز از استنتاجهاي پيچيده و.. به درك بهتر متن كمك خواهد كرد. البته لازم نيست لحن مطالب نشريه در همه جاي آن يكسان باشد. حتي در برخي موارد اندك، مثل احاديث، كلمات قصار، نكتهها و... نصيحت صريح و آمرانه نيز ميتواند بروز كند، اما اينگونه لحن، آموزشي و امري به هيچ وجه نبايد كليت يابد. در برخي از مطالب، لحن ميتواند طنزآميز و غيرصريح و گوشهزنانه باشد. مثل لطيفهها، نقدها، پاسخ به شكايتها و... و در برخي موارد خواننده بايد احساس كند انگار مخاطب مستقيم متن نيست و گويي او به شكلي پنهاني دارد از ماجرايي باخبر ميشود. مثل داستان، شعر، بازنويسي تاريخي، پاسخ به نامهها، مشاوره و... در مجموع بهتر است مقالات در عين حفظ صميميت، لطافت و استفاده از تخيل محدود ساده و غيرمصنوع باشد. نگاه كودكانه و نوجوانانه از خلال نثر نيز از ويژگيهاي مهم نثر است به شكلي كه خواننده احساس كند نويسنده متن خود، يك كودك و نوجوان يا يك نفر كاملا آشنا و نزديك به دنياي اوست.
ويراستاري
ويراستار نقشي بسيار اساسي در يك نشريه كودك و نوجوان دارد اما متاسفانه كمتر در نشريات ما از يك ويراستار آگاه و حرفهاي بهره گرفته ميشود. با توجه به سن مخاطب، علايم سجاوندي در بهرهگيري بهتر مخاطب از متن و ترغيب او به مطالعه موثر است. طرز و شيوه نگارش در هر نشريه بايد ثابت باشد و تا آنجا كه ممكن است شبيه رسمالخط كتابهاي درسي باشد. در مواردي مثل جدانويسي و سرهمنويسي و... اصل بايد بر آسانخواني نهاده شود.
زبان ترجمه
وقتي مطلبي از زبان ديگري براي استفاده نشريه ترجمه ميشود، متن مورد استفاده به هيچ وجه نبايد بوي ترجمه بدهند، گرچه يك ترجمه خوب اصولي دارد كه همان اصول در نشريات كودك و نوجوان نيز صادق است اما حفظ اصالت متن و سبك نويسنده در نشريات كودك و نوجوان نبايد سبب دفع مخاطب از متن و آزار ذهني او شود. در چنين مواردي لازم است متن تا آنجا كه براي خواننده آشنا، قابل فهم و ملموس شود، تصحيح شود.
قالبهاي مطبوعاتي
مطبوعات كودك و نوجوان همچون ديگر انواع مطبوعات ميتوانند از سرمقاله، مقالات ادبي، هنري، اجتماعي، ديني، علمي، ورزشي، تاريخي، خبر، گزارش، مصاحبه، شعر، داستان، نقد، جدول، لطيفه، سرگرمي، مسابقه، كلمات قصار، پاسخ به نامهها، يادداشت، اقتراح، معرفي كتاب و... استفاده كنند. تنوع قالبهاي مورد استفاده يك اصل اساسي در نشريات كودك و نوجوان است.
خبر
خبر مورد استفاده در نشريات بايد با توجه به دوره انتشار نشريه، تازه و روزآمد باشد. اصل خبر بايد براي مخاطب مناسب باشد و حاوي بدآموزي، خشونت، برهم زدن حس اعتماد و باورها و احساس عدم امنيت نباشد. برخلاف تصور برخي از دستاندركاران، اهميت صحت و سنديت خبر در نشريات كودك و نوجوان هيچ از نشريات بزرگسال كمتر نيست. خبر بايد كامل باشد و تمام عناصر خبر را شامل شود و منبع آن نيز ذكر شود.
البته نبايد فراموش كرد كه هر خبري كه مربوط به كودكان و نوجوانان بود الزاما براي آنها مناسب نيست. مثل اخبار سوءاستفاده از كودكان، بزهكاري نوجوانان و... مهمترين اصل در بحث خبر در اين نشريات، تنظيم مناسب خبر با نثر و نگاهي متناسب با مخاطب است. استفاده از تخيل و طنز به نحوي كه به سنديت و صحت خبر لطمه نزند و تنظيم به شيوهاي كه با نوعي روايت و توالي داستاني (همچون سبك تاريخي و يا تاريخي باليد) همراه باشد، ارتباط خوبي با مخاطب برقرار خواهد كرد.
سرمقاله
وجود سرمقاله در هر اثر مطبوعاتي الزامي است و كثرت مطالب يك نشريه را به وحدت ارگانيك بدل ميكند. سرمقاله با كلماتي ساده، بيان روشن، منطقي و صميمي سعي ميكند حرفهايي اساسي را همچون يك ارتباط ميان فردي با مخاطب در ميان بگذارد و نظر نشريه را پيرامون يك مساله به اطلاع او برساند. جدي گرفتن مخاطب، توجه به مسايل روز و مناسبتها، كوتاهي، داشتن جا و سركليشه ثابت، از ويژگي يك سرمقاله خوب است.
گزارش
گزارش حرفهايترين قالب مطبوعاتي براي روزنامهنگاران و جذابترين قالب براي خوانندگان است. گزارش شامل انواع مختلفي چون گزارش از مكان، گزارش رويداد، گزارش از شخص، گزارش خبري، گزارش تحقيقي، گزارش اجتماعي و... است. يك گزارش خوب از شروعي قوي، بياني صميمي، پشتوانه تحقيقي قوي، مشاهده، گفتوگو، مشاوره، اطلاعات آماري و آرشيوي، عينيگرايي، توصيف، تفكر و انديشه، نگاه نو، توجه به اولويتهاي اجتماعي و... برخوردار است.
گفتوگو
گفتوگو با چهرهها و نامهاي آشنا و همينطور مصاحبه با افراد، مشاغل و موقعيتهاي ناشناخته براي مخاطبان جذابيت خاصي دارد. مصاحبهكننده بايد متوجه باشد به نمايندگي از تمام مخاطبان به گفتوگو نشسته است و بايد مهمترين پرسشهاي آنان را مطرح كند و پاسخ قانعكننده بگيرد. آغاز مصاحبه با سوالات جدي و اساسي و همچنين پرهيز از سوالات قالبي، مصنوعي و تكراري، طرح هوشمندانه پرسشها و پيگيري منظم و دقيق پاسخها، داشتن ليد و مقدمه مناسب، محدود نماندن به سوالات از پيش طراحي شده، روشن بودن علت و انگيزه مصاحبه، توصيف ديدهها و اكتفا نكردن به شنيدهها و... از ويژگيهاي يك مصاحبه موفق است.
داستان
انتخاب يك داستان براي نشريه علاوه بر در نظر گرفتن معيارهاي عادي همچون قوت تكنيكي و... شامل ملاحظات ديگري نيز هست. توجه به مناسبتهاي روز يكي از ملاحظات است. تنوع داستانها هم شرط ديگر است. مسوول بخش داستان بايد متوجه سليقههاي گوناگون باشد و از انواع مختلف داستان مثل ايراني، خارجي، ديني، طنز، حادثهاي، عاطفي، افسانهاي و... استفاده كند.
همچنين يكي از سياستهاي ارتباطي نشريه ميتواند اختصاص بخش ثابتي به داستانهاي خوانندگان باشد كه پس از ويراستاري در مجله به چاپ ميرسد. يكي از شيوههاي استفاده از داستان در نشريات، داستانهاي دنبالهدار است.
نبايد مناسبت داستان با گروه سني نيز فراموش شود. داستانهاي تمثيلي حيوانات و جاندارپندارانه براي پيشدبستاني و سالهاي اول دبستان، افسانهها و داستانهاي غيرواقعي براي دبستان، داستانهاي واقعي و پرهيجان براي نوجوانان معمولا جذابتر است.
اولويت تاليف در برابر ترجمه
گرچه تصور نشريهاي كه تمام مطالب آن داخلي باشد تصور چندان مطلوبي نيست، و جا دارد مخاطبان از مقالههاي علمي، داستانها و... ساير سرزمينها نيز استفاده كنند اما قطعا اولويت بايد با مطالب تاليفي و داخلي باشد.
استفاده از ترجمه در مباحثي چون مقالات علمي، آشنايي با آداب و رسوم و افسانههاي ملل و... به نظر كاربرديتر ميرسند.
نقد
نقد از مهمترين و اختصاصيترين قالبهاي مطبوعاتي است كه ارتباط مستقيمي با كاركردهاي رسانهاي آن دارد. نقد آگاهانه، دقيق، مناسب و به موقع نسبت به تمام رويدادها و جريانات ادبي، اجتماعي، هنري، سياسي، آموزشي و... در مطبوعات نقشي اساسي دارد. مطبوعات كودك و نوجوان در زمينه اشاعه فرهنگ نقد، شامل داشتن نگاه نقادانه و همچنين روحيه نقدپذيري كاركردي كليدي دارد. مطبوعات كودك و نوجوان وظيفه دارند آنها را از جريانات مختلف مطلع كنند و آنها را قادر به تحليل و تفسير اين حوادث بسازند. نقد اتفاقات و اخبار اجتماعي، نقد رويدادهاي هنري، نقد آثار ادبي و... از مصاديق نقد هستند. نقد در مطبوعات كودك و نوجوان بيش از آنكه به موضعگيري درباره موضوعي محدود شود بايد شامل آموزش نگاه نقادانه، پرسشگر و منصفانه به ضعفها و قوتها و برخورد منطقي و استدلالي، از ويژگيهاي يك نقد خوب است.
ويژگيهاي ارتباطي نشريه
دستهاي ديگر از خصوصيات يك نشريه خوب مناسب كودك و نوجوان، به كاركردهاي ارتباطي آن با مخاطبان بازميگردد. هدف از اين ويژگيها برقراري يك چرخه كامل ارتباطي، برقراري رابطه دو سويه، ايجاد جذابيت براي مخاطبان، آگاهي از بازخوردهاي مطالب نشريه و آگاهي از سليقه و خواستهاي مخاطبان براي بهبود مطالب نشريه است.
استفاده از مطالب خوانندگان
استفاده از نوشتهها و آثار مخاطبان جذابيت زيادي براي آنان دارد و به آنان نوعي احساس تعلق ميبخشد. همچنين به آنها احساس روحيه موفقيت اجتماعي و اعتماد به نفس ميدهد. البته استفاده از مطالب مخاطبان هميشه اين نگراني را با خود دارد كه باعث غرور و خود بزرگبيني و سبب احساس بينيازي به مطالعه و كسب تجربه شود. با اين وجود محاسن استفاده از مطالب مخاطبان بيش از مضرات آن است. بهتر است مطالب بچهها با سركليشههايي چون آثار شما، نوقلم، نويسندگان فردا و... از مطالب نويسندگان حرفهاي مجزا باشد.
خبرنگاران افتخاري
پذيرفتن خبرنگاران افتخاري نيز بيشتر يك روش ارتباطي است كه كاربردهاي ديگري چون، آموزش و تهيه اخبار و گزارشهاي توليدي را نيز به همراه دارد. خبرنگاران افتخاري معمولا بدون آنكه حقالزحمهاي دريافت كنند احساس علاقه فراواني به نشريه پيدا خواهند كرد و داشتن كارت خبرنگار افتخاري نوعي سربلندي اجتماعي براي آنان به دنبال ميآورد. نشريات موفق به پذيرش اين افراد اكتفا نخواهند كرد ،البته با ارسال جزوات آموزشي، برگزاري كلاسهاي كوتاهمدت، بررسي آثار (به صورت مكاتبهاي و يا در مجله) به آموزش علمي و عملي ايشان نيز ميپردازند.
برگزاري مسابقات و اهداي جوايز
پيشبيني مسابقه و جايزه جذابيت زيادي براي اكثر مخاطبان دارد. مسابقهها ميتوانند مناسبتي و يا دايمي باشند و مباحث كاملا متنوعي را شامل شوند.
فرم نظرسنجي
مطبوعات كودك و نوجوان يك تفاوت اساسي با ساير نشريات دارند. مخاطبان اين نشريات هر چند سال يك بار كاملاً تغيير ميكنند. مخاطبان تازهاي جاي مخاطبان قبلي را ميگيرند، كه به دليل تحولات اجتماعي، نيازها و سليقههاي متفاوتي دارند. به همين منظور لازم است نشريات با طراحي فرمهاي نظرسنجي به شكلي روشن و كارشناسانه ويژگيهاي مخاطب را بسنجد.
پاسخ به نامهها
يكي از بديهيترين روشهاي ارتباطي، پاسخ به نامههاست. درج اسامي كليه نامههاي رسيده، و اظهار تشكر و ارايه پاسخهاي تفضيلي به برخي سوالات، روش معمول اين بخش است. بهتر است برخي از پرسشها كه جنبه عمومي دارد به تفضيل پاسخ داده شود. بخش پاسخ به نامهها زماني موفق است كه خوانندهاي كه نامهاي هم نفرستاده با علاقه آن را مطالعه كند. حفظ مسايل خصوصي مخاطبان استفاده از اسامي مستعار و حروف اسامي در صورت لزوم از ديگر ملاحظات اين بخش است.
ساختار حرفهاي
دستهاي ديگر از ويژگيهاي يك نشريه خوب و مناسب كودك و نوجوان را ميتوان در پايبندي به ويژگيها و اصول مطبوعاتي جست.
منظور از ساختار نشريه، تطابق با روابط كاري و جايگاههاي شغلي تعريف شده ی مطبوعاتي است. داشتن و پيشبيني كردن مشاغلي چون مديرمسوول، سردبير يا دبير تحريريه، مدير هنري، مدير داخلي، دبيران سرويس، خبرنگاران، تحريريه و آرشيو، بخش عكس، روابط عمومي، بخش اشتراك، سرويس آگهيها، امور مالي و... هر كدام با تعريف و كاركرد خاص خود است. هر چه نشريهاي به اين فضا نزديكتر باشد و تحريريه آن از تقسيمبنديها و تفكيك خاص علمي و حرفهاي برخوردار باشد، نشريه قرصتر و نظاممندتر است.
درج كامل شناسنامه
برخي از نشريات، از درج كامل شناسنامه نشريه امتناع ميكنند كه اين مساله ضعف ساختار مطبوعاتي آنان و اكراه آنان از روشن شدن ساختار نشريه را آشكار ميكند. مطابق قانون، درج نام مديرمسوول نشريه الزامي است. اخلاق حرفهاي حكم ميكند كه نام سردبير، مديرهنري، مدير داخلي و ويراستار نشريه نيز در شناسنامه ذكر شود. اگر نشريهاي علاوه بر اينها نام دبيران بخشها و ساير همكاران تحريريه و اداري نشريه را معرفي كند، نشاندهنده اطمينان متوليان نشريه از ساختار نشريه و احترام به كاركنان خود است.
استفاده از نويسندگان خاص كودكان
بديهي است كه هر نوشتهاي مناسب كودكان و نوجوانان نيست و هر فردي به صرف داشتن سواد و معلومات نميتواند در نشريات كودك و نوجوان قلم بزند. بهرهگيري از خدمات نويسندگان خاصي كه به طور تخصصي نوشتن براي بچهها را آموختهاند و تجربه كردهاند، از امتيازات هر نشريه كودك و نوجوان است.
رعايت حق مولف
يكي از نشانههاي ساختار مطبوعاتي هر نشريه، رعايت دقيق حقوق مولف است كه جنبه اخلاقي نيز دارد. درج نام نويسندگان، گزارشگران، تصويرگران و عكاسان در يك نشريه، تعدد همكاران و نگاه حرفهاي نشريه را به خواننده ثابت ميكند.
استفاده از نويسندگان مختلف
متاسفانه در بسياري از نشريات كودك و نوجوان تعدادي محدود و بسته از چند نويسنده، مدام نامشان در مجله تكرار ميشود. اين نشانه فضايي غيرحرفهاي و نگاهي خودمحورانه (و نه مخاطب محورانه) به كار روزنامهنگاري است. يك نشريه حرفهاي در عين حال كه از افراد ثابتي بهعنوان تحريريه ی رسمي بهره ميبرد اما برخورد بازي با ساير نويسندگان دارد و سعي ميكند با ارتباطات خود مطالبي از آنان نيز جذب و درج كند.
نوآوري در عين حفظ چارچوبها
حفظ ساختار، مشي و گروه سني نشريه از طرفي، و به روز ساختن مداوم سياستهاي نشريه از طرف ديگر، دو روي يك سكه و لازم و ملزوم يكديگر هستند. يك نشريه بايد يكدستي و انسجام خود را در زمينه حيطه فعاليت، گروه سني مخاطب و روش و سبك فعاليت حفظ كند، در عين حال سعي كند با استفاده از بازخورد و پسفرست مطالب و همچنين مطالب و پژوهشها و مطالعات جديد، مدام به اصلاح عملكرد خود مطابق با نيازها و سلايق و ويژگيهاي مخاطبان بپردازد.
وحدت مطالب در عين كثرت
معنيدار بودن و اتفاقي نبودن مطالب هر شماريه نشريه در كنار هم و تناسب آنها با هم يكي از مصاديق حضور يك كارشناس حرفهاي و دقيق به نام سردبير در راس يك مجله است. متاسفانه اكثر نشريات مطالب خود را به طور اتفاقي برميگزينند و بيشتر به آثار رسيده اكتفا ميكنند. سردبير بايد به كثرت مطالب و گوناگوني سرويسهاي مجله وحدت دهد و به آن يك انسجام و يكدستي هدفدار ببخشد.
حركت در راستاي اهداف كلان اجتماعي
رسانهها در تغيير نگرش و شيوههاي معيشتي مخاطبان تاثير بطئي دارند.
مكتب روزنامهنگاري توسعه ميتواند در شرايط كنوني كشورمان بسيار مفيد باشد. بسياري از كارشناسان روزنامهنگاري براي كودكان را در چارچوب اين مكتب توصيه ميكنند. برنامهريزي و توليد در چارچوب اهداف و شيوههاي روزنامهنگاري توسعه از امتيازات يك نشريه كودك و نوجوان به شمار ميآيد.
توجه به مسايل مناسبتهاي تاريخي و اجتماعي
مطبوعات كودك و نوجوان بهعنوان يك رسانه بايد در حكم يك چشم بينا و گوش شنواي مخاطبان عمل كند و نسبت به هيچ چيز ارزشمندي در گذشته و حال سكوت نكند. فراموش نكنيم برخلاف بزرگسالان، بيشتر كودكان تنها از يك يا دو نشريه استفاده ميكنند و اين نشريات از نظر اخلاقي وظيفه دارند اطلاعرساني و برجستهسازي، نيازهاي مخاطب را برآورده كنند.
توجه به تمام مخاطبان
تخصصي شدن مخاطبان نشريات، يك ملاك مثبت محسوب ميشود. اگر نشريهاي صرفا براي پسرها و دخترها يا بچههاي شهري، يا تهراني يا روستايي منتشر شود، هيچ عيبي ندارد. بچهها به دليل جنسيت خود نياز به داشتن مجلات خاص دارند. همين طور برای بچههاي روستايي و يا تهراني، خوب است كه نشرياتی با اين گرايشها منتشر شود. اما اگر نشريهاي با اين تعاريف منتشر نشد،بلكه خود را يك نشريه عمومي و سراسري كودكان و نوجوانان ناميد، لازم است كه به تمام مخاطبان خود توجه كند. متاسفانه اكثر مطبوعات كودك و نوجوان ما پسرانه،تهراني و شهري هستند و كمتر مطبوعات دخترانه، شهرستاني و روستايي داریم. اگر مجلهاي به دليل سهولت و سادهانگاري از توجه به اين بخشها و تهيه مطالب مناسب براي آنان اهمال نكند، نشريهاي خوب و موفق قلمداد نخواهد شد.
اتخاذ شيوه تبليغ غيرمستقيم
پرهيز از تبليغ مستقيم و اجتناب از برخورد آمرانه، شعاري و نصيحتگونه در توفيق يك نشريه و عملكرد آن موثر است. متناسب با تعاريف، مطبوعات، رسانهها در عين حال كه با انتخاب برجستهسازي و بار عاطفي پنهاني كلمات سعي در الگودهي و تعيين اولويتها دارند، اما نبايد اين كار به تبليغ مستقيم بينجامد. مخاطب بايد امكان داشته باشد كه خود درك كند و تصميم بگيرد.
تاكنون اندازههاي گوناگوني براي قطع نشريات امتحان شده است. كودكان و نوجوانان كمتر از نشريات قطور و ضخيم استقبال ميكنند. همين طور قطع پالتويي (مستطيل باريك) چندان مورد توجه آنان نیست. قطع خشتي (مربعي) گرچه تاكنون كمتر آزموده شده است، با توجه به شباهت به كتابهاي كودكان به نظر موفق ميآيد. در حال حاضر رايجترين قطعها براي كودكان و نوجوانان cm27×20 (بيشتر مجلات نوجوانان) و cm23 ×16 (بيشتر نشريات كودكان) است كه به نظر مناسب ميآيند.
تعداد صفحات
تعداد صفحات مناسب نشريات با توجه به دوره انتشار آن متفاوت خواهد بود. يك نشريه خوب درصد قابل توجهي از اوقات فراغت مخاطب را پوشش خواهد داد. به اين ترتيب يك روزنامه 4 يا 8 صفحه و يك ماهنامه 48 يا 32 صفحه خواهد بود.
صفحهآرايي
درباره صفحهآرايي موفق و مناسب در نشريات كودك و نوجوان ،ميتوان به چند اصل اساسي مثل، ضرورت استفاده مناسب و زياد از تصوير نقاشي و عكس، حروف درشت و سطرهاي با فاصله، تعداد ستونها (يك الي سه ستون)، سفيدخواني مناسب، چشمنوازي و سادهخواني، عدم تداخل متن و تصوير و چاپ مضاعف روي هم قرار گرفتن رنگها (مخصوصا براي كودكان)، حروف زيبا و ساده و صميمي، رعايت تناسب رنگها و مطالب، در پشت سر هم قرار گرفتن مطالب، تنوع سبكها و شيوههاي تصويرگري، تصاوير شاداب و جذاب به نحوي كه عاري از هر گونه بدآموزي، خشونت و ترس باشد. تفكيك آسان مطالب در صفحه، آسان بودن يافتن ادامه هر مطلب، داشتن شرح عكس، تيترهاي جذاب خوانا و درشت، استفاده مناسب از تيترهاي فرعي و ميانتيتر در صفحهآرايي، استفاده از عكسهاي پرتحرك، شفاف و پويا، پرهيز از غلبه رنگهاي سياه و خاكستري، استفاده از حروف متنوع و... اشاره كرد.
زبان
گرچه در كشور ما انتشار نشريه به زبانهاي محلي منع قانوني ندارد اما عملا هيچ نشريهاي به زبانهاي محلي ويژه بچهها منتشر نميشود. در مورد نشريات فارسيزبان به خصوص آنكه براي سراسر كشور منتشر بشوند، زبان معيار بايد مورد استفاده قرار گيرد و نه لهجه و گويش منطقهاي خاص (مثل شهر تهران). زبان بايد از نظر دستوري صحيح و معمول باشد واز پيچيدگيهاي بلاغي و لفاظي به دور باشد. در نهايت سادگي و زيبايي در خدمت انتقال مفاهيم قرار بگيرد. استفاده از جملات تركيبي و طولاني براي بچهها در فرآيند درك، اخلال ايجاد خواهد كرد. توجه به دايره واژگان مخاطب، مخصوصا با استفاده از كتابهاي درسي ضروري است. كلمات آشنا، رايج و ساده هميشه بايد در اولويت قرار داده شوند.
لحن
لحن مطالب بايد صميمي، روشن و درست باشد. لحن نوشتار ويژه كودكان و نوجوانان قطعا با نوشته ويژه بزرگسالان متفاوت است. پرهيز از خشونت، پرهيز از طعنههایی پنهان و غيرقابل درك، پرهيز از استنتاجهاي پيچيده و.. به درك بهتر متن كمك خواهد كرد. البته لازم نيست لحن مطالب نشريه در همه جاي آن يكسان باشد. حتي در برخي موارد اندك، مثل احاديث، كلمات قصار، نكتهها و... نصيحت صريح و آمرانه نيز ميتواند بروز كند، اما اينگونه لحن، آموزشي و امري به هيچ وجه نبايد كليت يابد. در برخي از مطالب، لحن ميتواند طنزآميز و غيرصريح و گوشهزنانه باشد. مثل لطيفهها، نقدها، پاسخ به شكايتها و... و در برخي موارد خواننده بايد احساس كند انگار مخاطب مستقيم متن نيست و گويي او به شكلي پنهاني دارد از ماجرايي باخبر ميشود. مثل داستان، شعر، بازنويسي تاريخي، پاسخ به نامهها، مشاوره و... در مجموع بهتر است مقالات در عين حفظ صميميت، لطافت و استفاده از تخيل محدود ساده و غيرمصنوع باشد. نگاه كودكانه و نوجوانانه از خلال نثر نيز از ويژگيهاي مهم نثر است به شكلي كه خواننده احساس كند نويسنده متن خود، يك كودك و نوجوان يا يك نفر كاملا آشنا و نزديك به دنياي اوست.
ويراستاري
ويراستار نقشي بسيار اساسي در يك نشريه كودك و نوجوان دارد اما متاسفانه كمتر در نشريات ما از يك ويراستار آگاه و حرفهاي بهره گرفته ميشود. با توجه به سن مخاطب، علايم سجاوندي در بهرهگيري بهتر مخاطب از متن و ترغيب او به مطالعه موثر است. طرز و شيوه نگارش در هر نشريه بايد ثابت باشد و تا آنجا كه ممكن است شبيه رسمالخط كتابهاي درسي باشد. در مواردي مثل جدانويسي و سرهمنويسي و... اصل بايد بر آسانخواني نهاده شود.
زبان ترجمه
وقتي مطلبي از زبان ديگري براي استفاده نشريه ترجمه ميشود، متن مورد استفاده به هيچ وجه نبايد بوي ترجمه بدهند، گرچه يك ترجمه خوب اصولي دارد كه همان اصول در نشريات كودك و نوجوان نيز صادق است اما حفظ اصالت متن و سبك نويسنده در نشريات كودك و نوجوان نبايد سبب دفع مخاطب از متن و آزار ذهني او شود. در چنين مواردي لازم است متن تا آنجا كه براي خواننده آشنا، قابل فهم و ملموس شود، تصحيح شود.
قالبهاي مطبوعاتي
مطبوعات كودك و نوجوان همچون ديگر انواع مطبوعات ميتوانند از سرمقاله، مقالات ادبي، هنري، اجتماعي، ديني، علمي، ورزشي، تاريخي، خبر، گزارش، مصاحبه، شعر، داستان، نقد، جدول، لطيفه، سرگرمي، مسابقه، كلمات قصار، پاسخ به نامهها، يادداشت، اقتراح، معرفي كتاب و... استفاده كنند. تنوع قالبهاي مورد استفاده يك اصل اساسي در نشريات كودك و نوجوان است.
خبر
خبر مورد استفاده در نشريات بايد با توجه به دوره انتشار نشريه، تازه و روزآمد باشد. اصل خبر بايد براي مخاطب مناسب باشد و حاوي بدآموزي، خشونت، برهم زدن حس اعتماد و باورها و احساس عدم امنيت نباشد. برخلاف تصور برخي از دستاندركاران، اهميت صحت و سنديت خبر در نشريات كودك و نوجوان هيچ از نشريات بزرگسال كمتر نيست. خبر بايد كامل باشد و تمام عناصر خبر را شامل شود و منبع آن نيز ذكر شود.
البته نبايد فراموش كرد كه هر خبري كه مربوط به كودكان و نوجوانان بود الزاما براي آنها مناسب نيست. مثل اخبار سوءاستفاده از كودكان، بزهكاري نوجوانان و... مهمترين اصل در بحث خبر در اين نشريات، تنظيم مناسب خبر با نثر و نگاهي متناسب با مخاطب است. استفاده از تخيل و طنز به نحوي كه به سنديت و صحت خبر لطمه نزند و تنظيم به شيوهاي كه با نوعي روايت و توالي داستاني (همچون سبك تاريخي و يا تاريخي باليد) همراه باشد، ارتباط خوبي با مخاطب برقرار خواهد كرد.
سرمقاله
وجود سرمقاله در هر اثر مطبوعاتي الزامي است و كثرت مطالب يك نشريه را به وحدت ارگانيك بدل ميكند. سرمقاله با كلماتي ساده، بيان روشن، منطقي و صميمي سعي ميكند حرفهايي اساسي را همچون يك ارتباط ميان فردي با مخاطب در ميان بگذارد و نظر نشريه را پيرامون يك مساله به اطلاع او برساند. جدي گرفتن مخاطب، توجه به مسايل روز و مناسبتها، كوتاهي، داشتن جا و سركليشه ثابت، از ويژگي يك سرمقاله خوب است.
گزارش
گزارش حرفهايترين قالب مطبوعاتي براي روزنامهنگاران و جذابترين قالب براي خوانندگان است. گزارش شامل انواع مختلفي چون گزارش از مكان، گزارش رويداد، گزارش از شخص، گزارش خبري، گزارش تحقيقي، گزارش اجتماعي و... است. يك گزارش خوب از شروعي قوي، بياني صميمي، پشتوانه تحقيقي قوي، مشاهده، گفتوگو، مشاوره، اطلاعات آماري و آرشيوي، عينيگرايي، توصيف، تفكر و انديشه، نگاه نو، توجه به اولويتهاي اجتماعي و... برخوردار است.
گفتوگو
گفتوگو با چهرهها و نامهاي آشنا و همينطور مصاحبه با افراد، مشاغل و موقعيتهاي ناشناخته براي مخاطبان جذابيت خاصي دارد. مصاحبهكننده بايد متوجه باشد به نمايندگي از تمام مخاطبان به گفتوگو نشسته است و بايد مهمترين پرسشهاي آنان را مطرح كند و پاسخ قانعكننده بگيرد. آغاز مصاحبه با سوالات جدي و اساسي و همچنين پرهيز از سوالات قالبي، مصنوعي و تكراري، طرح هوشمندانه پرسشها و پيگيري منظم و دقيق پاسخها، داشتن ليد و مقدمه مناسب، محدود نماندن به سوالات از پيش طراحي شده، روشن بودن علت و انگيزه مصاحبه، توصيف ديدهها و اكتفا نكردن به شنيدهها و... از ويژگيهاي يك مصاحبه موفق است.
داستان
انتخاب يك داستان براي نشريه علاوه بر در نظر گرفتن معيارهاي عادي همچون قوت تكنيكي و... شامل ملاحظات ديگري نيز هست. توجه به مناسبتهاي روز يكي از ملاحظات است. تنوع داستانها هم شرط ديگر است. مسوول بخش داستان بايد متوجه سليقههاي گوناگون باشد و از انواع مختلف داستان مثل ايراني، خارجي، ديني، طنز، حادثهاي، عاطفي، افسانهاي و... استفاده كند.
همچنين يكي از سياستهاي ارتباطي نشريه ميتواند اختصاص بخش ثابتي به داستانهاي خوانندگان باشد كه پس از ويراستاري در مجله به چاپ ميرسد. يكي از شيوههاي استفاده از داستان در نشريات، داستانهاي دنبالهدار است.
نبايد مناسبت داستان با گروه سني نيز فراموش شود. داستانهاي تمثيلي حيوانات و جاندارپندارانه براي پيشدبستاني و سالهاي اول دبستان، افسانهها و داستانهاي غيرواقعي براي دبستان، داستانهاي واقعي و پرهيجان براي نوجوانان معمولا جذابتر است.
اولويت تاليف در برابر ترجمه
گرچه تصور نشريهاي كه تمام مطالب آن داخلي باشد تصور چندان مطلوبي نيست، و جا دارد مخاطبان از مقالههاي علمي، داستانها و... ساير سرزمينها نيز استفاده كنند اما قطعا اولويت بايد با مطالب تاليفي و داخلي باشد.
استفاده از ترجمه در مباحثي چون مقالات علمي، آشنايي با آداب و رسوم و افسانههاي ملل و... به نظر كاربرديتر ميرسند.
نقد
نقد از مهمترين و اختصاصيترين قالبهاي مطبوعاتي است كه ارتباط مستقيمي با كاركردهاي رسانهاي آن دارد. نقد آگاهانه، دقيق، مناسب و به موقع نسبت به تمام رويدادها و جريانات ادبي، اجتماعي، هنري، سياسي، آموزشي و... در مطبوعات نقشي اساسي دارد. مطبوعات كودك و نوجوان در زمينه اشاعه فرهنگ نقد، شامل داشتن نگاه نقادانه و همچنين روحيه نقدپذيري كاركردي كليدي دارد. مطبوعات كودك و نوجوان وظيفه دارند آنها را از جريانات مختلف مطلع كنند و آنها را قادر به تحليل و تفسير اين حوادث بسازند. نقد اتفاقات و اخبار اجتماعي، نقد رويدادهاي هنري، نقد آثار ادبي و... از مصاديق نقد هستند. نقد در مطبوعات كودك و نوجوان بيش از آنكه به موضعگيري درباره موضوعي محدود شود بايد شامل آموزش نگاه نقادانه، پرسشگر و منصفانه به ضعفها و قوتها و برخورد منطقي و استدلالي، از ويژگيهاي يك نقد خوب است.
ويژگيهاي ارتباطي نشريه
دستهاي ديگر از خصوصيات يك نشريه خوب مناسب كودك و نوجوان، به كاركردهاي ارتباطي آن با مخاطبان بازميگردد. هدف از اين ويژگيها برقراري يك چرخه كامل ارتباطي، برقراري رابطه دو سويه، ايجاد جذابيت براي مخاطبان، آگاهي از بازخوردهاي مطالب نشريه و آگاهي از سليقه و خواستهاي مخاطبان براي بهبود مطالب نشريه است.
استفاده از مطالب خوانندگان
استفاده از نوشتهها و آثار مخاطبان جذابيت زيادي براي آنان دارد و به آنان نوعي احساس تعلق ميبخشد. همچنين به آنها احساس روحيه موفقيت اجتماعي و اعتماد به نفس ميدهد. البته استفاده از مطالب مخاطبان هميشه اين نگراني را با خود دارد كه باعث غرور و خود بزرگبيني و سبب احساس بينيازي به مطالعه و كسب تجربه شود. با اين وجود محاسن استفاده از مطالب مخاطبان بيش از مضرات آن است. بهتر است مطالب بچهها با سركليشههايي چون آثار شما، نوقلم، نويسندگان فردا و... از مطالب نويسندگان حرفهاي مجزا باشد.
خبرنگاران افتخاري
پذيرفتن خبرنگاران افتخاري نيز بيشتر يك روش ارتباطي است كه كاربردهاي ديگري چون، آموزش و تهيه اخبار و گزارشهاي توليدي را نيز به همراه دارد. خبرنگاران افتخاري معمولا بدون آنكه حقالزحمهاي دريافت كنند احساس علاقه فراواني به نشريه پيدا خواهند كرد و داشتن كارت خبرنگار افتخاري نوعي سربلندي اجتماعي براي آنان به دنبال ميآورد. نشريات موفق به پذيرش اين افراد اكتفا نخواهند كرد ،البته با ارسال جزوات آموزشي، برگزاري كلاسهاي كوتاهمدت، بررسي آثار (به صورت مكاتبهاي و يا در مجله) به آموزش علمي و عملي ايشان نيز ميپردازند.
برگزاري مسابقات و اهداي جوايز
پيشبيني مسابقه و جايزه جذابيت زيادي براي اكثر مخاطبان دارد. مسابقهها ميتوانند مناسبتي و يا دايمي باشند و مباحث كاملا متنوعي را شامل شوند.
فرم نظرسنجي
مطبوعات كودك و نوجوان يك تفاوت اساسي با ساير نشريات دارند. مخاطبان اين نشريات هر چند سال يك بار كاملاً تغيير ميكنند. مخاطبان تازهاي جاي مخاطبان قبلي را ميگيرند، كه به دليل تحولات اجتماعي، نيازها و سليقههاي متفاوتي دارند. به همين منظور لازم است نشريات با طراحي فرمهاي نظرسنجي به شكلي روشن و كارشناسانه ويژگيهاي مخاطب را بسنجد.
پاسخ به نامهها
يكي از بديهيترين روشهاي ارتباطي، پاسخ به نامههاست. درج اسامي كليه نامههاي رسيده، و اظهار تشكر و ارايه پاسخهاي تفضيلي به برخي سوالات، روش معمول اين بخش است. بهتر است برخي از پرسشها كه جنبه عمومي دارد به تفضيل پاسخ داده شود. بخش پاسخ به نامهها زماني موفق است كه خوانندهاي كه نامهاي هم نفرستاده با علاقه آن را مطالعه كند. حفظ مسايل خصوصي مخاطبان استفاده از اسامي مستعار و حروف اسامي در صورت لزوم از ديگر ملاحظات اين بخش است.
ساختار حرفهاي
دستهاي ديگر از ويژگيهاي يك نشريه خوب و مناسب كودك و نوجوان را ميتوان در پايبندي به ويژگيها و اصول مطبوعاتي جست.
منظور از ساختار نشريه، تطابق با روابط كاري و جايگاههاي شغلي تعريف شده ی مطبوعاتي است. داشتن و پيشبيني كردن مشاغلي چون مديرمسوول، سردبير يا دبير تحريريه، مدير هنري، مدير داخلي، دبيران سرويس، خبرنگاران، تحريريه و آرشيو، بخش عكس، روابط عمومي، بخش اشتراك، سرويس آگهيها، امور مالي و... هر كدام با تعريف و كاركرد خاص خود است. هر چه نشريهاي به اين فضا نزديكتر باشد و تحريريه آن از تقسيمبنديها و تفكيك خاص علمي و حرفهاي برخوردار باشد، نشريه قرصتر و نظاممندتر است.
درج كامل شناسنامه
برخي از نشريات، از درج كامل شناسنامه نشريه امتناع ميكنند كه اين مساله ضعف ساختار مطبوعاتي آنان و اكراه آنان از روشن شدن ساختار نشريه را آشكار ميكند. مطابق قانون، درج نام مديرمسوول نشريه الزامي است. اخلاق حرفهاي حكم ميكند كه نام سردبير، مديرهنري، مدير داخلي و ويراستار نشريه نيز در شناسنامه ذكر شود. اگر نشريهاي علاوه بر اينها نام دبيران بخشها و ساير همكاران تحريريه و اداري نشريه را معرفي كند، نشاندهنده اطمينان متوليان نشريه از ساختار نشريه و احترام به كاركنان خود است.
استفاده از نويسندگان خاص كودكان
بديهي است كه هر نوشتهاي مناسب كودكان و نوجوانان نيست و هر فردي به صرف داشتن سواد و معلومات نميتواند در نشريات كودك و نوجوان قلم بزند. بهرهگيري از خدمات نويسندگان خاصي كه به طور تخصصي نوشتن براي بچهها را آموختهاند و تجربه كردهاند، از امتيازات هر نشريه كودك و نوجوان است.
رعايت حق مولف
يكي از نشانههاي ساختار مطبوعاتي هر نشريه، رعايت دقيق حقوق مولف است كه جنبه اخلاقي نيز دارد. درج نام نويسندگان، گزارشگران، تصويرگران و عكاسان در يك نشريه، تعدد همكاران و نگاه حرفهاي نشريه را به خواننده ثابت ميكند.
استفاده از نويسندگان مختلف
متاسفانه در بسياري از نشريات كودك و نوجوان تعدادي محدود و بسته از چند نويسنده، مدام نامشان در مجله تكرار ميشود. اين نشانه فضايي غيرحرفهاي و نگاهي خودمحورانه (و نه مخاطب محورانه) به كار روزنامهنگاري است. يك نشريه حرفهاي در عين حال كه از افراد ثابتي بهعنوان تحريريه ی رسمي بهره ميبرد اما برخورد بازي با ساير نويسندگان دارد و سعي ميكند با ارتباطات خود مطالبي از آنان نيز جذب و درج كند.
نوآوري در عين حفظ چارچوبها
حفظ ساختار، مشي و گروه سني نشريه از طرفي، و به روز ساختن مداوم سياستهاي نشريه از طرف ديگر، دو روي يك سكه و لازم و ملزوم يكديگر هستند. يك نشريه بايد يكدستي و انسجام خود را در زمينه حيطه فعاليت، گروه سني مخاطب و روش و سبك فعاليت حفظ كند، در عين حال سعي كند با استفاده از بازخورد و پسفرست مطالب و همچنين مطالب و پژوهشها و مطالعات جديد، مدام به اصلاح عملكرد خود مطابق با نيازها و سلايق و ويژگيهاي مخاطبان بپردازد.
وحدت مطالب در عين كثرت
معنيدار بودن و اتفاقي نبودن مطالب هر شماريه نشريه در كنار هم و تناسب آنها با هم يكي از مصاديق حضور يك كارشناس حرفهاي و دقيق به نام سردبير در راس يك مجله است. متاسفانه اكثر نشريات مطالب خود را به طور اتفاقي برميگزينند و بيشتر به آثار رسيده اكتفا ميكنند. سردبير بايد به كثرت مطالب و گوناگوني سرويسهاي مجله وحدت دهد و به آن يك انسجام و يكدستي هدفدار ببخشد.
حركت در راستاي اهداف كلان اجتماعي
رسانهها در تغيير نگرش و شيوههاي معيشتي مخاطبان تاثير بطئي دارند.
مكتب روزنامهنگاري توسعه ميتواند در شرايط كنوني كشورمان بسيار مفيد باشد. بسياري از كارشناسان روزنامهنگاري براي كودكان را در چارچوب اين مكتب توصيه ميكنند. برنامهريزي و توليد در چارچوب اهداف و شيوههاي روزنامهنگاري توسعه از امتيازات يك نشريه كودك و نوجوان به شمار ميآيد.
توجه به مسايل مناسبتهاي تاريخي و اجتماعي
مطبوعات كودك و نوجوان بهعنوان يك رسانه بايد در حكم يك چشم بينا و گوش شنواي مخاطبان عمل كند و نسبت به هيچ چيز ارزشمندي در گذشته و حال سكوت نكند. فراموش نكنيم برخلاف بزرگسالان، بيشتر كودكان تنها از يك يا دو نشريه استفاده ميكنند و اين نشريات از نظر اخلاقي وظيفه دارند اطلاعرساني و برجستهسازي، نيازهاي مخاطب را برآورده كنند.
توجه به تمام مخاطبان
تخصصي شدن مخاطبان نشريات، يك ملاك مثبت محسوب ميشود. اگر نشريهاي صرفا براي پسرها و دخترها يا بچههاي شهري، يا تهراني يا روستايي منتشر شود، هيچ عيبي ندارد. بچهها به دليل جنسيت خود نياز به داشتن مجلات خاص دارند. همين طور برای بچههاي روستايي و يا تهراني، خوب است كه نشرياتی با اين گرايشها منتشر شود. اما اگر نشريهاي با اين تعاريف منتشر نشد،بلكه خود را يك نشريه عمومي و سراسري كودكان و نوجوانان ناميد، لازم است كه به تمام مخاطبان خود توجه كند. متاسفانه اكثر مطبوعات كودك و نوجوان ما پسرانه،تهراني و شهري هستند و كمتر مطبوعات دخترانه، شهرستاني و روستايي داریم. اگر مجلهاي به دليل سهولت و سادهانگاري از توجه به اين بخشها و تهيه مطالب مناسب براي آنان اهمال نكند، نشريهاي خوب و موفق قلمداد نخواهد شد.
اتخاذ شيوه تبليغ غيرمستقيم
پرهيز از تبليغ مستقيم و اجتناب از برخورد آمرانه، شعاري و نصيحتگونه در توفيق يك نشريه و عملكرد آن موثر است. متناسب با تعاريف، مطبوعات، رسانهها در عين حال كه با انتخاب برجستهسازي و بار عاطفي پنهاني كلمات سعي در الگودهي و تعيين اولويتها دارند، اما نبايد اين كار به تبليغ مستقيم بينجامد. مخاطب بايد امكان داشته باشد كه خود درك كند و تصميم بگيرد.
+ نوشته شده در ۱۳۸۷/۰۶/۲۳ ساعت توسط سید علی کاشفی خوانساری