قصههاي قرآن» ارزشمندترين ميراث قصهگوي چندين نسل
«مهدي
آذريزدي» پيرمردي بود كه توانست دنياي ساده كودكيمان را با سادگي كلام
خود و بازنويسي شيرين حكايتهاي كهن به دنياي رنگارنگ و سرشار از آرزوها و
روياهاي زيبا تبديل كند، اين نويسنده ايراني از پيشگامان عرصه ادبيات كودك
و نوجوان بود كه با وجود اندك سوادي كه داشت توانست به زيبايي با كودكان
ارتباط برقرار كند و ادبيات را به دنياي آنان وارد كند.
سرويس
ادب خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا) از تابستان سال گذشته اقدام به بررسي
نوع نگاه آذريزدي در بازنويسي داستانهاي كهن براي كودكان به ويژه «مجموعه
قصههاي خوب براي بچههاي خوب» از نگاه نويسندگان اين عرصه كرد، كه در
قالب ويژهنامه به نام «رايحه» در فرودين 88 منتشر شد. بخش از صحبتهاي
نويسندگان درباره آذريزدي و قصههايش را با هم ميخوانيم:
«هوشنگ مرادي كرماني»
«هوشنگ
مرادي كرماني» نويسنده و خالق مجموعه «قصههاي مجيد» معتقد است كه
«آذريزدي يكي از بهترين برداشتها، اقتباسها و سادهنويسيهايي را كه
براي اين قشر از خوانندگان لازم بود، انجام داد و در اين حوزه جزو
نخستينها محسوب ميشود. «قصههاي خوب براي بچههاي خوب» آذريزدي يكي از
بهترين كتابها براي نوجوانان است و من خواندن آثار او را به همه پيشنهاد
ميكنم.»
وي در ادامه ميگويد: «او زماني به بازنويسي قصههاي قرآني
پرداخت كه هنوز توجه به اين قصهها رواج نداشت و بهدليل علاقهاي كه به
نوجوانان داشت اين جريان را در دست گرفت.»
سيدعلي كاشفيخوانساري»
«سيدعلي
كاشفيخوانساري» نويسنده نيز ميگويد: «استاد آذريزدي از بزرگترين
قصهنويسان ادبيات كودك و نوجوان محسوب ميشد، اما حق او آنطور كه
شايسته نام اوست، ادا نشد.»
او ادامه ميدهد: «آذريزدي در شرايطي كه
بازنويسي قصههاي پادشاهان رواج داشت و هيچكس به فكر قصههاي قرآني نبود،
براساس يك باور شخصي، قلبي و در نهايت امانتداري و رعايت قواعد
تاريخنگاري ديني اين اثر را فراهم آورد و همين باعث اقبال عمومي جامعه به
او شد.»
«عرفان نظرآهاري»
«عرفان نظرآهاري» نويسنده و
شاعر نيز معتقد است: «اثري مانند «قصههاي خوب براي بچههاي خوب»
نسلهاي مختلف مخاطبان را دربرگرفته و به نوجوانان در برقراري ارتباط با
ادبيات كلاسيك كمك بسيار كرده است.»
«جعفر ابراهيمي (شاهد)»
اما
«جعفر ابراهيمي (شاهد)» نويسنده و شاعر كودك و نوجوان معتقد است كه
آذريزدي الگوي نويسندگان ادبيات كودك و نوجوان است و ميگويد: «استاد
آذريزدي در زماني به بازنويسي قصههاي قرآن و آثار ادبيات كلاسيك براي
نوجوانان پرداخت كه اين كار كمتر رواج داشت و اين كار او سبب شد بسياري از
نويسندگان براي بازنويسي آثار، از او الگو بگيرند.»
«محسن هجري»
«محسن
هجري» نويسنده كودك و نوجوان نيز ضمن بيان اين مطلب كه آذريزدي الگوي
بسياري از نويسندگان كودك و نوجوان است، ميگويد «استاد «آذريزدي» زماني
شروع به بازآفريني كرد كه كاركردن بر روي قصههاي قرآن و متون ادبي چندان
رواج نداشت و او توانست دري تازه را به روي بازنويسي اين قصهها باز كند.
«اميرحسين فردي»
«اميرحسين
فردي» مديرمسئول نشريه «كيهان بچهها» نيز معتقد است كه در دوراني كه
نويسندگان و روشنفكران درصدد محو هويت ايراني و اسلامي ما بودند، شخصيتي
مانند آذريزدي با بازگشت به ريشههاي ديني و ملي، انگشت روي متوني كه قالب
داستان داشت، گذاشت و آثاري به نوجوانان و حتي بزرگسالان ارائه داد كه در
جايگاه خود، كارهاي بسيار ارزشمندي است.
وي در ادامه چنين اظهار
ميكند: «حسن عملكرد آذريزدي در اين است كه اين نويسنده در دوران فراموشي
اين آثار، دست به بازنويسي اين آثار زد؛ در حقيقت شرايط و ظرف زماني نوعي
ارزش افزوده به كار او اضافه كرد كه سبب ماندگاري نام او شده است.»
«اسدالله شعباني»
«اسدالله
شعباني» نويسنده و شاعر كودك، نيز ميگويد: «سادهنويسي در زمان آذريزدي
سبب شد تا كودكان با قرآن و مفاهيم ديني انس بگيرند و آشنا شوند؛ او
كودكان را به تكاپو واداشت و طعم شيرين قصه را به آنان چشاند. او با
سادهنويسي آثار كهن بستري را براي آشناسازي كودكان با قصههاي قرآن و
گذشته تاريخي فراهم آورد، و اين كار در آن زمان كه چندان بهايي به ادبيات
كودك داده نميشد، بينظير بود.»
بسياري از نويسندگان ادبيات كودك و
نوجوان كه خود از متأثران آذريزدي بودهاند، معتقدند كه مرحوم «مهدي
آذريزدي» در ادبيات كودك و نوجوان چهرهاي تأثيرگذار بود و توانست راهي را
پيش پاي نويسندگان اين عرصه باز كند.
«مصطفي رحماندوست»
«مصطفي
رحماندوست» شاعر و نويسنده كودك و نوجوان، در اين زمينه ميگويد: «آذريزدي
توانست به ديگران بگويد كه با سادهنويسي هم ميتوان كار بزرگي در ادبيات
انجام داد. وي از اولين كساني بود كه كار ادبيات كودك را شروع كرد و
توانست بر همه آثار پس از خود در اين زمينه تأثيرگذار باشد.»
«محسن هجري»
«محسن
هجري» نيز معتقد است « آثار آذريزدي ميتواند چراغ راهي براي كساني باشد
كه ميخواهند براي كودك و نوجوان بنويسند؛ اين كه به سادگي حرفشان را
بزنند و به منابع ملي، بومي و ديني كشور خود آگاه باشند.»
هجري در
ادامه ميگويد: «كار ادبي توام با خلاقيت است، هركاري شناسنامه خاص خود را
دارد؛ ما منابع فراواني داريم كه در خلق ادبي و در ارتباط با مخاطب كمكمان
ميكنند و آذريزدي راه استفاده از اين خلاقيت را به بسياري نشان داد.»
«محمدرضا شمس»
«محمدرضا
شمس» نويسنده كودك و نوجوان نيز ميگويد: «استاد «آذريزدي» آغازكننده
بازنويسي قصههاي قرآن، داستانها و افسانههاي ايراني براي كودك و
نوجوان در سالهاي پيش از انقلاب بود.»
جعفر ابراهيمي:
استاد
آذريزدي در زماني به بازنويسي قصههاي قرآن و آثار ادبيات كلاسيك براي
نوجوانان پرداخت كه اين كار كمتر رواج داشت و اين كار او سبب شد بسياري از
نويسندگان براي بازنويسي آثار، از او الگو بگيرند
جداي از اينكه آثار آذريزدي به صورت جدي آغازگر بازنويسي قصههاي كهن براي كودكان بود، ويژگيهاي ديگري هم داشت.
«بابك نيكطلب»
«بابك
نيكطلب» نويسنده كودك و نوجوان، درباره ويژگيهاي آثار استاد مهدي
آذريزدي چنين بيان ميكند: «آثار آذريزدي از بهترين كتابها براي كودكان و
تقريباً كاملترين آنها است كه با زبان ساده نوشته شده و آثار او هنوز
هم در بازار كتاب مورد توجه بسياري از نوجوانان قرار دارد. كتابهاي
آذريزدي، كتابهايي است كه براي نوجوانان بهراحتي قابل ارجاع است و نيازي
به رجوع به صفحات طولاني و مطالب سخت نيست.»
كاشفي خوانساري نيز
با اشاره به مقدمه و مؤخره كتاب «قصههاي خوب براي بچههاي خوب» اظهار
ميكند: «بهترين منبعي كه ميتواند اهميت كار اين پيشكسوت ادبيات كودك و
نوجوان را به ما نشان دهد همين دو بخش با نام «چند كلمه بابزرگترها» است
كه در آنبه روش كار و دغدغههاي خود اشاره كرده است؛ مطالعه اين دو
نوشته نشان ميدهد كه او چقدر دقت و وسواس داشته و با چه انگيزه ديني
بالا و خلوصي اين كار را انجام داده است.»
همانطور كه از
اظهارنظرهاي نويسندگان مشاهده ميشود، مرحوم آذريزدي از نخستين كساني بود
كه به كار ساده نويسي و بازنويسي آثار كهن براي كودكان و نوجوانان روي
آورد، آذريزدي به دليل حرص و ولعي كه نسبت به كتاب در كودكي خود داشت به
خوبي اين نياز مهم كودك را درك كرد و در پي رفع آن برآمد.
آثار
آذريزدي به دليل سادگي و صداقتي كه در كلام نويسندهاش نهفته بود، در
روزگاري كه براي كودكان كتابي چاپ نميشد، توانست با استقبال مناسب
مخاطبان روبرو شود و حتي در دورههاي پس از آن نيز با كودكان زمانهاي
متفاوت ارتباط برقرار كرد و كودكيهاي پدران و مادران امروز و فردا را شكل
داد.